« 24 » امام صادق علیه‏السلام:

قالَ لُقْمانُ لاِبْنِهِ: یا بُنَىَّ ایّاکَ وَ الضَّجَرَ وَ سوءَ الْخُلْقِ وَ قِلَّهَ الصَّبْرِ فَلا یَسْتَقیمُ عَلى هذِهِ الْخِصالِ صاحِبٌ وَ اَ لْزِمْ نَفْسَکَ التُّؤَدَهَ فى اُمورِکَ وَ صَبِّرْ عَلى مَؤوناتِ الاِْخْوانِ نَفْسَکَ وَ حَسِّنْ مَعَ جَمیعِ النّاسِ خُلْقَکَ؛(قصص الأنبیاء، ص 198، ح 245. )

لقمان به فرزندش فرمود : فرزندم! از بى‏حوصلگى و بد اخلاقى و بى‏تابى دورى کن که هیچ دوستى تحمل این خصلت‏ها را ندارد. در کارهایت آرام و بردبار، در تحمّل زحمات برادران صبور و با همه مردم خوش اخلاق باش.

« 25 » امام على علیه‏السلام:

رُبَّ عَزیزٍ اَذَ لَّهُ خُلْقُهُ وَ ذَلیلٍ اَعَزَّهُ خُلْقُهُ؛(بحارالأنوار، ج 71، ص 396، ح 79 )

چه بسا عزیزى که اخلاق بدش او را ذلیل و چه بسا ذلیلى که اخلاق خوبش او را عزیز کرد .

« 26 » امام على علیه‏السلام:

حَسِّنْ خُلْقَکَ یُخَفِّفِ اللّه‏ُ حِسابَکَ؛(امالى صدوق، ص 278 )

اخلاقت را خوب کن تا خداوند حسابت را آسان گرداند .

« 27 » امام على علیه‏السلام:

اِذا حَسُنَ الْخُلْقُ لَطُفَ النُّطْقُ؛(غررالحکم، ح 4052 . )

با اخلاق نیکو، گفتار نرم مى‏شود .

« 28 » امام على علیه‏السلام:

حُسْنُ الْخُلْقِ فى ثَلاثٍ: اِجْتِنابُ الْمَحارِمِ وَ طَـلَبُ الْحَلالِ وَ التَّـوَسُّعُ عَلَى الْعِیالِ؛(بحارالأنوار، ج 71، ص 394، ح 63. )

خوش اخلاقى در سه چیز است: دورى کردن از حرام، طلب حلال و فراهم آوردن آسایش و رفاه براى خانواده .

« 29 » امام صادق علیه‏السلام:

اِنَّ اللّه‏َ تَبارَکَ وَ تَعالى خَصَّ رَسولَ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله بِمَکارِمِ الاَْخْلاقِ، فَامْتَحِنوا اَنـْفُسَکُمْ، فَاِنْ کانَتْ فیکُمْ فَاحْمَدُوا اللّه‏َ عَزَّوَجَلَ وَ ارْغَبوا اِلَیْهِ فِى الزّیادَهِ مِنْها. فَذَکَرَها عَشَرَهً: الیَقینُ وَ القَناعَهُ وَ الصَّبْرُ وَ الشُّکْرُ وَ الْحِلْمُ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ وَ السَّخاءُ وَ الْغَیْرَهُ وَ الشَّجاعَهُ وَ الْمُروءَهُ؛(امالى صدوق، ص 290. )

خداى تبارک و تعالى، رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله را به مکارم اخلاق، مخصوص گردانید. پس شما نیز خود را بیازمایید، اگر این صفات در شما بود خداى عزّوجل را سپاس گویید و از خدا این مکارم را بیشتر بخواهید. سپس آن ده صفت را برشمردند: یقین، قناعت، صبر، شکر، بردبارى، خوش‏اخلاقى، بخشندگى، غیرت، شجاعت و جوانمردى .

« 30 » امام على علیه‏السلام:

عَوِّدْ نَفْسَکَ حُسْنَ النِّیَّهِ وَ جَمیلَ الْمَقْصَدِ، تُدْرِکْ فى مَباغیکَ النَّجاحَ؛(غررالحکم، ح 623. )

خودت را به داشتن نیّت خوب و مقصد زیبا عادت ده، تا در خواسته‏هایت موفق شوى .

« 31 » امام على علیه‏السلام:

عَوِّدْ لِسانَکَ لینَ الْکَلامِ وَ بَذْلَ السَّلامِ، یَکْثُرْ مُحِبّوکَ وَ یَقِلَّ مُبْغِضوکَ؛(غررالحکم، ح 6231 )

زبان خود را به نرمگویى و سلام کردن عادت ده، تا دوستانت زیاد و دشمنانت کم شوند .

« 32 » امام على علیه‏السلام:

تِسْعَهُ اَشْیاءَ قَبیحهٌ وَ هِىَ مِنْ تِسْعَهِ اَنـْفُسٍ اَقبَحُ مِنها مِنْ غَیْرِهِمْ: ضیقُ الذَّرْعِ مِنَ الْـمُلوکِ وَ الْبُخْلُ مِنَ الاَْغْنیاءِ وَ سُرْعَهُ الْغَضَبِ مِنَ الْعُلَماءِ وَ الصِّبا مِنَ الْکُهولِ وَ الْقَطیعَهُ مِنَ الرُّؤوسِ وَ الْکِذْبُ مِنَ الْـقُضاهِ وَ الزَّمانَهُ مِنَ الاَْطِبّاءِ وَ الْبَذاءُ مِنَ النِّساءِ وَ الطَّیشُ مِن ذَوِى السُّلْطانِ؛(دعائم الإسلام، ج 1، ص 83 .)

نُه چیز زشت است، اما از نه گروه زشت‏تر: درماندگى و ناتوانى از دولتمردان؛ بخل از ثروتمندان؛ زود خشمى از دانشمندان؛ حرکات بچگانه از میانسالان؛ جدایى حاکمان از مردم؛ دروغ از قاضیان؛ بیمارى کهنه از پزشکان؛ بدزبانى از زنان و سختگیرى و ستمگرى از سلاطین.

« 33 » پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله:

اَلْعَدْلُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى الاُْمَراءِ اَحْسَنُ، وَ السَّخاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى الاَْغْنیاءِ اَحْسَنُ، اَلْوَرَعُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى الْعُلَماءِ اَحْسَنُ، اَلصَّبْرُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى الْفُقَراءِ اَحْسَنُ، اَلتَّوبَهُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى الشَّبابِ اَحْسَنُ، اَلْحَیاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى النِّساءِ اَحْسَنُ؛(نهج الفصاحه، ح 2006. )

عدالت نیکو است اما از دولتمردان نیکوتر، سخاوت نیکو است اما از ثروتمندان نیکوتر؛ تقوا نیکو است اما از علما نیکوتر؛ صبر نیکو است اما از فقرا نیکوتر، توبه نیکو است اما از جوانان نیکوتر و حیا نیکو است اما از زنان نیکوتر .

« 34 » امام على علیه‏السلام:

اَلْکَریمُ یَرى مَکارِمَ اَفْعالِهِ دَیْنا عَلَیْهِ یَقْضیهِ، اَللَّئیمُ یَرى سَوالِفَ اِحْسانِهِ دَیْنا لَهُ یَقْتَضیهِ ؛(غررالحکم، ح 2031 و 2032 .)

بزرگوار، نیکوکارى‏هاى خود را بدهى به گردن خود مى‏داند که باید بپردازد و فرومایه، احسان‏هاى گذشته خود را بدهى به گردن دیگران مى‏داند که باید پس بگیرد.

« 35 » امام على علیه‏السلام:

اِذا کانَ فى رَجُلٍ خَلَّهٌ رائِقَهٌ فَانْتَظِروا اَخَواتِها؛(نهج البلاغه، حکمت 445 . )

اگر در وجود کسى خصلتى پسندیده باشد، انتظار خصلت‏هاى پسندیده دیگرى را نیز در او داشته باشید .

« 36 » امام صادق علیه‏السلام:

ایّاکَ وَ خَصْلَتَینِ: اَلضَّجَرَ وَ الْکَسَلَ، فَاِنَّکَ اِنْ ضَجِرْتَ لَمْ تَصْبِرْ عَلى حَقٍّ وَ اِنْ کَسِلْتَ لَمْ تُؤَدِّ حَقّا؛(امالى صدوق، ص 636. )

از دو خصلت بپرهیز: بى‏حوصلگى و تنبلى، زیرا اگر کم‏حوصله باشى بر حق شکیبایى نکنى و اگر سست و تنبل باشى حقّى را ادا نکنى .

« 37 » پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله:

اِنَّما تَفْسیرُ حُسْنِ الْخُلْقِ: ما اَصابَ الدُّنْیا یَرْضى وَ اِنْ لَمْ یُصِبْهُ لَمْ یَسْخَطْ؛(کنزالعمّال، ح 5229 . )

تفسیر خوش اخلاقى این است که اگر دنیا به انسان رو کرد، راضى و خشنود باشد و اگر رو نکرد خشمگین و ناراحت نشود .

« 38 » پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله:

اَوَّلُ ما یوضَعُ فى میزانِ الْعَبْدِ یَوْمَ الْقیامَهِ حُسْنُ خُلْقِهِ؛(قرب الإسناد، ص 46، ح 149. )

نخستین چیزى که روز قیامت در ترازوى اعمال بنده گذاشته مى‏شود، اخلاق خوب اوست .

« 39 » امام على علیه‏السلام:

مَنْ ساءَ خُلْقُهُ مَلَّهُ اَهْلُهُ؛(تحف العقول، ص 214 . )

هر کس بد اخلاق باشد، خانواده ‏اش از او دلتنگ و خسته مى‏شوند .

« 40 » امام على علیه‏السلام:

اَلنُّصْحُ بَیْنَ الْمَلاَء تَقْریعٌ؛(شرح‏نهج‏البلاغه،ابن‏ابى‏الحدید، ج20،ص341،ح908)

نصیحت کردن در حضور دیگران، خُرد کردن شخصیت است .

www.asemooni.com