توحید، از ریشه «و ح د»، به معنای یکی گفتن است.در عربی جدید به معنای یکی کردن نیز به کار می‌رود.کلمه وحد ــ که واژه‌های واحد، وحید، وَحْد (وَحدَهُ، وحدَک، وحدی)، وحدانیت، وحدانی و اَحد (همزه جانشین واو) از آن اشتقاق یافته ــ دلالت بر یکی بودن دارد و کاربرد این کلمات برای خدا نیز ناظر به همین معناست.

طبق احادیث، پیامبر(ص) واژه توحید را به معنای تصدیق گزاره «لااله الاّ اللّه وحدَه لاشریک له » و مانند آن به کار برده‌اند.این کاربرد در احادیث امامان نیز وجود دارد.

از قرن دوم به بعد کاربرد واژه توحید در همین معنا و سپس در اشاره به مجموعه مباحث مرتبط با وجود و صفات و افعال خدا رایج شد و در احادیث شیعه نیز در همین گستره معنایی به کار رفت.

بعدها این توسعه معنایی مبنای تدوین آثاری با عنوان کتاب التوحید شد که به مباحث مربوط به این آموزه می‌پردازند. حتی دانش کلام از آن رو که اساسی‌ترین مبحث آن بحث توحید است، به نام علم التوحید و‌گاه علم التوحید و الصفات نام گرفت.