5ـ حَجّ :

یکی از مهم‌ترین فروع دین اسلام است. مسلمانان با داشتن شرایطی به شرح زیر ، مکلف‌اند در دهه اول ماه ذی‌الحجه به مسجد الحرام در شهر مکه در عربستان سعودی رفته و مجموعه‌ای از اعمال نیایشی را به‌جا آورند.

شرایط حج :

بالغ باشد.

عاقل و آزاد باشد.

بخاطر حجّ مجبور نشود کار حرامى انجام دهد یا عمل واجبى را که از حجّ مهمتر است ترک کند.

مستطیع باشد.

شرایط مستطیع شدن :

اول : وسیله سفر و توشه راه و چیزهایى که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است برایش فراهم باشد.

دوم : سلامت مزاج و توانایى آن را داشته باشد که بتواند حج را بجا آورد.

سوم : در راه، مانعى از رفتن نباشد و اگر راه بسته است یا انسان بترسد که در راه حج جان او به خطر می افتد، حجّ بر او واجب نیست ؛  ولى اگر  از  راه دیگرى بتواند برود که مشکل یاد شده را نداشته باشد ، اگر چه  دور تر  باشد ،   در صورتى که مشقّت زیاد نداشته باشد  و  خیلى غیر متعارف نباشد، باید از آن راه برود.

چهارم : بقدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.

پنجم: مخارج کسانى را که خرجى آنان بر  او  واجب است  مثل زن  و بچّه و مخارج کسانى را که مردم خرجى دادن به آنهارا لازم مى دانند،داشته باشد.

ششم : بعد از برگشتن از حج ،  کسب یا  زراعت یا عایدى ملک یا راه دیگرى براى معاش خود داشته باشد که مجبور نشود بزحمت زندگى کند.

6ـ جهاد :

یکی از مفاهیم دین اسلام است.واژه جهاد از ریشه «ج – ه - د» به معنی کوشش و مبارزه و فعالیت است. این کوشش و مبارزه می‌تواند در عرصه‌های گوناگونی صورت گیرد از جمله کوشش در مبارزه با امیال درونی(جهاد اکبر) یا کوشش و مبارزه در راه دفاع از دین اسلام یا گسترش قلمرو اسلام (جهاد اصغر)

جهاد یکی از فروع دین و از واجبات اسلامی است. کلمه? جهاد حدود 108 بار در قرآن آمده‌است و خداوند کسانی را که در راه او جهاد می‌کنند دوست دارد.

در اسلام برترین جهاد، جهاد با نفس است، که در حدیث معروف پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) جهاد اکبر خوانده شده یعنى برتر از جهاد با دشمن که جهاد اصغر نام دارد، اصولا تا جهاد اکبر به معنى واقعى در انسان پیاده نشود در جهاد با دشمن پیروز نخواهد شد. در قرآن کریم صحنه هاى مختلفى از میدان جهاد اکبر رابطه با پیامبران و سایر اولیاى خدا ترسیم شده است، که سرگذشت یوسف و داستان عشق آتشین همسر عزیز مصر یکى از مهمترین آنها است. رسول الله (ص): «المجاهد من جاهد نفسه فی الله»؛ (مجاهد کسی است که برای خدا با نفس خود مبارزه کند.) در حدیث معراج خطاب به پیامبر اکرم (ص) آمده است: «مردم یک بار می میرند، ولی نیکوکاران و آخرت گرایان بر اثر مبارزه با نفسهایشان و مخالفت با خواهشهای درونی شان و ستیز با شیطانی که در رگهایشان جاری است روزی هفتاد بار می میرند.» آن دژ در درون خود انسان است، نفس انسان است.

7 و 8 ـ امر به معروف و نهی از منکر:

به نظر شیعیان امر به معروف و نهی از منکر یکی از فروع دین اسلام است.

امر به معروف یعنی دستور دادن یا توصیه کردن از سوی فرد مسلمان به دیگران به انجام آن‌چه از نظر عقل یا شرع اسلام خوب در نظر گرفته می‌شود و نهی از منکر یعنی دستور دادن یا توصیه کردن از سوی فرد مسلمان به دیگران به انجام ندادن آن‌چه به از نظرعقل یا شرع اسلام بد در نظر گرفته می‌شود. این توصیه گفتاری است و شامل جرح نمی شود

در احکام دین، به تمام واجبات و مستحبات معروف و به تمام محّرمات و مکروهات منکر گفته می‌شود بنابراین واداشتن افراد جامعه به انجام کارهای واجب ومستحب امر به معروف و بازداشتن آنها از کارهای حرام و مکروه نهی از منکر است.

امر به معروف و نهى از منکر، واجب کفایى است که اگر افرادى به قدر کفایت به انجام آن اقدام کنند ، از دیگران ساقط مى شود. و اگر همه‏ی افراد آن را ترک کرده باشند ، چنانچه شرایط آن موجود باشد، همه‏ی آنها ترک واجب کرده اند.

امر به معروف و نهی از منکر با وجود برخی شرایط واجب می‌باشد و در صورت نبود آن شرایط تکلیف ساقط می‌شود و آنها عبارتند از:

ـ کسی که امر یا نهی می‌کند، بداند آنچه را که دیگری انجام می‌دهد حرام است و آنچه را ترک کرده، واجب است، پس هرکس نمی‌داند این عمل که او انجام می‌دهد حرام است یا نه جلوگیری واجب نیست.

ـ احتمال بدهد امر یا نهی او تاثیر دارد، بنابراین اگر می‌داند تاثیر ندارد امر و نهی واجب نیست.

ـ شخص گناهکار اصرار بر ادامه کار خود داشته باشد، پس اگر معلوم شود، یا گمان کند، یا احتمال صحیح بدهد گناهکاری بنای ترک عمل را دارد و دوباره تکرار نمی‌کند، یا موفق به تکرار نمی‌شود، امر و نهی واجب نیست.

ـ امر ونهی، سبب ضرر جانی یا آبرویی یا ضرر مالی قابل توجه، به خودش یا نزدیکان و همراهان، یا سایر مومنان نباشد.

9 و 10 ـ تولّی و تبری : 

تولی یکی از فروع دین اسلام در مذهب شیعه می باشد و به معنی دوست‌داشتن اهل‌بیت علیهم السلام و محبت آنان را در دل داشتن است.

تبری (تبرأ) یکی دیگراز فروع دین اسلام در مذهب شیعه و به معنای بیزاری و دوری ‌جستن از دشمنان خدا و کسانی است که ولایت علی بن ابیطالب را قبول نکردند و با او و فرزندانش به مبارزه پرداختند.

در مذهب تشیع کسی نمی‌تواند شیعه باشد و به همراه محبت اهل بیت، محبت دشمنانشان را هم در دل داشته باشد.

تولی و تبری دو اصطلاح قرآنی است که از دیدگاه شیعه از جمله فروع دین و از واجبات اسلام شمرده می‌شود. این دو واژه، به ترتیب، به معنای دوستی با دوستان خدا و نزدیکی به اهل حق ، و دشمنی با دشمنان خدا و دوری از اهل باطل است.

تولی در 57 سوره از قرآن و 233 بار، و تبری در 20 سوره و 30 بار به کار رفته است.

در روایات اهل بیت علیهم السلام بر این دو اصل تاکید بسیاری شده است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: استوارترین دستگیره ایمان، دوستی و دشمنی برای خدا، ارتباط با دوستان خدا و گسستن از دشمنان اوست.

امام صادق علیه السلام فرمود: دوستی با دوستان خدا و اطاعت از آنها، و نیز بیزاری از کسانی که به آل محمد ظلم و هتک حرمت کرده‌اند واجب است؛ کسانی که میراث فاطمه و حق علی علیه السلام را غصب کرده‌اند، سنت پیامبر را تغییر داده‌اند و نیز ناکثین، قاسطین و مارقین.

و در روایتی فرمود: تبری از انصاب و ازلام و بت ها، پیشوایان گمراه، رهبران ستمگر، و نیز دشمنی با قاتلان ائمه علیه السلام واجب شرعی است. از سوی دیگر، دوستی با مؤمنانی مانند سلمان، ابوذر، مقداد، عمار و ... نیز واجب است.

fahmideh-bojnourd.vcp.ir